معرفی باتیک

باتیک نامی است که به روش چاپ بر روی پارچه داده شده است که در آن با استفاده از ماده‌ای محافظ طرح به صورت دستی یا با استفاده از قالب بر روی پارچه زده میشود و یکی از قدیمیترین روشهای چاپ بر روی پارچه میباشد. مهرهایی که بر مزار فراعنه و مزارهای به جامانده از سکاها (اسکیت) یافته شده است، دلیل قدمت آن میباشد. اما منشا و محل اصلی پدید آمدن باتیک جزایر جاوه، اندونزی و سوماترا است.

اصول اصلی این روش چاپ بدین شرح است؛ انتقال ماده‌ای محافظ از طریق قالبهای فلزی یا چوبی بر روی پارچه و پرکردن بخشهای خالی.

روش چاپ باتیک در طول زمانی دراز از طریق جاده ابریشم به نقاط مختلف دنیا انتقال پیدا کرده است . بر اساس شرایط جغرافیایی و آب و هوایی تغییراتی در آن به وجود آمده است.

در مقاله‌ای که از سوی یاکرز کنی (Viendenkringkunsthoutland/Torhor, Belegium) در مجله تاریخ هنر به چاپ رسیده است منشا واژه باتیک را جاوه نوشته اند. در این مقاله منشا این واژه مورد بررسی قرار گرفته و ریشه واژه آمباتیک یافت شده است. واژه آمباتیک به معنای خال، نقطه، لکه و قطره میباشد، علاوه بر این در زبان جاوه واژه “تیک” نیز به معنای نقطه، قطره و شبیه قطره است. در همان مقاله، به دستنوشته‌ای در زبان جاوه اشاره شده است که واژه باتیک به معنای نقطه‌ای روشن در تاریکی قلمداد شده است.

تاریخچه باتیک

اگرچه منشا تکنیک باتیک را جاوه دانسته‌اند اما در مزار فراعنه مصر نیز با چاپهای باتیک روبرو شده‌ایم. بعد از بررسی این پارچه‌ها به این نتیجه رسیده‌اند که تکنیک باتیک قبل از روشهای چاپ دیگر پدید آمده است. اشیای متفاوت، پوست حیوانات و گیاهان به عنوان قالب مورد استفاده قرار گرفته است. طرحها با استفاده از رنگهای به دست آمده از گلها و گیاهان رنگ شده اند. بعد از کشف رنگ، هنرمندان آن زمان برخی بخشهای پارچه را با استفاده از دوختن، به هم بستن و تا کردن طراحی نموده و سپس رنگ میزدند. استفاده از این روشها را در هدایای داده شده توسط تاجران جاده ابریشم قرون ۶ و ۷ میتوان دید. تا کردن و فشردن که با نام شیبوری نیز شناخته میشود از روشهای معمول آن دوران بوده و بعدها روش تریتیک که شامل دوختن و دگمه زدن میباشد به این روشها اضافه شده است. این روشهای رنگ آمیزی، در چین،‌ هندوستان و اندونزی مورد استفاده میباشد. این نوع پارچه‌ها در مزارهای یافته شده در کره جنوبی نیز یافت میشود. علاوه بر این، در برخی مناطق آریزونا، مکزیک، آمریکای شمالی نیز این تکنیک دیده شده است. حتی در برخی مناطق سوئد، مجارستان و چک و اسلواکی روشهای ساده شده این تکنیک دیده میشود. امروزه در آفریقای غربی نیز این روش مورد استفاده میباشد. زنان نیجریه‌ای لباسهایی که با استفاده از این روش تولید شده میپوشند. برخی از قبایل مناطق استوائی ترشح ماده‌ای محافظ از برخی درختان را کشف کرده‌اند. این کشف تبدیل به روش چاپ با استفاده از محافظ شده و امروزه در آسیای شرقی به صورت وسیعی مورد استفاده میباشد.

.